Artykuł pochodzi z wydania: Grudzień 2019
Omawiamy uregulowane w nowej ustawie Prawo zamówień publicznych przepisy dotyczące udzielania zamówień o wartości między 50 tys. zł a 130 tys. zł w kontekście zasady konkurencyjności.
Choć nowe zasady udzielania zamówień publicznych, wprowadzone przepisami ustawy z dnia 11 września 2019 r. Prawo zamówień publicznych (dalej: nowe pzp) zaczną obowiązywać dopiero 1 stycznia 2021 r., to już teraz warto przyjrzeć się tym regulacjom, by przygotować się do ich stosowania. W tym celu konieczna jest dogłębna analiza prawna, obejmująca wpływ nowych przepisów na procedury udzielania zamówień publicznych. Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 1 nowego pzp przepisy tej ustawy będą miały zastosowanie do udzielania przez zamawiających publicznych zamówień klasycznych oraz do organizowania przez nich konkursów, których wartość jest równa kwocie 130 000 zł lub ją przekracza.
Zasadnicza zmiana, jaka nastąpiła, dotyczy wskazania minimalnej wartości zamówienia, od której uzależnione jest zastosowanie przepisów nowego pzp – stosowany do tej pory próg w euro zastąpiono wskazaniem kwoty wyrażonej w polskich złotych. Zmiana ta ma ułatwić określanie kwoty, od której uzależniony jest obowiązek stosowania przepisów ustawowych. Do tej pory w większości przypadków ustalano wartość zamówienia w polskich złotych, a następnie – stosując obowiązujący przelicznik – weryfikowano, czy istnieje obowiązek stosowania przepisów ustawy. Na gruncie nowych przepisów nie będzie już konieczne przeliczanie.
Kolejna dostrzegalna zmiana polega na określeniu kwoty od strony pozytywnej, a nie – jak to ma miejsce obecnie – od strony negatywnej: nowe pzp określa próg stosowania przepisów, w odróżnieniu od obecnie obowiązującej ustawy Prawo zamówień publicznych (dalej: obecnie obowiązujące pzp), gdzie wskazano kwotę, do której stosowanie przepisów ustawy jest nieobowiązkowe.
Trzecią istotną zmianą w tym obszarze jest wprowadzenie dwóch nowych definicji. Ustawodawca wprowadza
pojęcie zamawiającego publicznego, definiując je w art. 4 nowego pzp, a także pojęcie „zamówienia klasyczne”, którego znaczenie unormował w słowniczku pojęć zawartym w art. 7 pkt 33 nowego pzp.
Zamówienia poniżej 130 000 zł
W świetle obowiązujących przepisów ustawodawca nie ingeruje w sposób udzielania zamówień publicznych, których wartość jest niższa niż obowiązujący próg bagatelności1, zatem zamawiający mają pełną swobodę w doborze zasad ich udzielania. Obowiązująca w tym zakresie norma prawna uregulowana została w art. 44 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, gdzie wskazano, że wydatki publiczne powinny być dokonywane w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasad uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów oraz optymalnego doboru metod i środków służących osiągnięciu założonych celów. Zamawiający określali więc dotąd własne, indywidualne zasady udzielania takich zamówień, które były mniej lub bardziej transparentne i gwarantujące zachowanie uczciwej konkurencji.
Jak pokazuje sprawozdanie Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych za rok 20182, łączna wartość zamówień, których udzielono z wyłączeniem przepisów obecnie obowiązującego pzp na podstawie przesłanki określonej w art. 4 pkt 8 tej ustawy, wynosiła w 2018 r. ponad 36,5 mld zł. Wydaje się, że ustawodawca doszedł do wniosku, iż zbyt duża część środków publicznych jest wydatkowana z wyłączeniem jasnych uregulowań prawnych. Dlatego też wprowadził przepis art. 2 ust. 2 nowego pzp, regulujący przynajmniej po części sposób udzielania zamówień, których wartość jest mniejsza niż 130 000 zł, jednak nie mniejsza niż 50 000 zł. Zgodnie z przywołanym przepisem do udzielania zamówień klasycznych, których wartość, bez podatku od towarów i usług, dotycząca jednorazowego zakupu, jest mniejsza niż 130 000 zł, nie mniejsza jednak niż 50 000 zł (dalej: zamówienia bagatelne) udzielanych przez zamawiających publicznych, stosuje się przepisy art. 82, art. 267 ust. 1 i ust. 2 pkt 9, art. 268, art. 269 ust. 1, art. 271 ust. 1–3 oraz art. 272 nowego pzp. Ustawodawca zatem wprowadza obowiązek stosowania wybranych przepisów nowego pzp dla zamówień bagatelnych.
Zakres podmiotowy udzielania zamówień bagatelnych
Z przytoczonego wyżej przepisu wynika jednoznacznie, że zasady dotyczące sposobu udzielania zamówień bagatelnych odnoszą się jedynie do zamawiających publicznych, czyli takich, którzy zostali wymienieni w art. 4 nowego pzp. Zatem obowiązek ten nie będzie dotyczył zamawiających sektorowych udzielających zamówień z zakresu działalności sektorowej wymienionej w art. 5 ust. 4 nowego pzp. Powyższe rozwiązanie jest logiczne, gdyż obowiązek stosowania przepisów nowego pzp – zgodnie z jego art. 2 pkt 2 – dotyczy zamówień sektorowych o wartości równej lub przekraczającej progi unijne, udzielanych przez zamawiających sektorowych. Reguła ta wymaga jednak analizy z uwzględnieniem obszarów działalności prowadzonej przez każdego zamawiającego. Jak bowiem wskazuje art. 5 ust. 1 nowego pzp, przepisy tej ustawy stosuje się do zamawiających sektorowych, którymi są zamawiający publiczni w zakresie, w jakim wykonują jeden z rodzajów działalności sektorowej wymienionej w ust. 4 tego artykułu. Zatem zamawiający publiczny nie będzie stosował zasad udzielania zamówień bagatelnych jedynie w obszarze, który jest związany z działalnością sektorową, gdyż tam będzie traktowany jako zamawiający sektorowy, natomiast tam, gdzie działalności sektorowej nie wykonuje, traktowany jest jako zamawiający klasyczny, a zatem taki, dla którego zasady dotyczące udzielania zamówień bagatelnych mają zastosowanie.
Przepisy odnoszące się do zamówień bagatelnych
Co prawda nowe pzp nie wskazuje na to wprost, jednak zdaniem autorów przy ustalaniu wartości zamówień bagatelnych nadal konieczne będzie stosowanie przepisów dotyczących zasad ustalania wartości zamówień. Dla ustalenia bowiem, czy dane zamówienie ma wartość bagatelną, czy też nie, niezbędne będzie skorzystanie z reguł ustanowionych w tym zakresie w nowym pzp.
Ponadto w odniesieniu do zamówień bagatelnych zastosowanie będą miały przepisy dotyczące składania do Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych rocznych sprawozdań o udzielonych zamówieniach. Również na gruncie obecnie obowiązującego pzp zamawiający w swoich sprawozdaniach muszą uwzględniać informacje na temat zamówień udzielanych z wyłączeniem przepisów ustawy. Zatem generalna zasada w tym zakresie się nie zmieni. Jaki jednak będzie zakres ujętych w sprawozdaniu informacji o zamówieniach bagatelnych – ustawodawca określi wprost we właściwym akcie wykonawczym do nowego pzp.
W art. 267 ust. 2 pkt 9 nowego pzp ustawodawca wprowadza nowy rodzaj ogłoszenia, jakim jest ogłoszenie o zamówieniu bagatelnym. Zgodnie z art. 268 nowego pzp zamawiający będzie zobowiązany do zamieszczenia ogłoszenia o zamówieniu bagatelnym w Biuletynie Zamówień Publicznych wraz z przekazaniem potencjalnym wykonawcom informacji o zamiarze udzielenia tego zamówienia. Oznacza to, że w Biuletynie Zamówień Publicznych po wejściu w życie nowych przepisów będą publikowane ogłoszenia dotyczące nie tylko tych postępowań, których wartość jest mniejsza od progów unijnych, ale również takich, których wartość jest nie mniejsza niż 50 000 zł.
Ogłoszenie o zamówieniu bagatelnym będzie musiało zawierać informacje niezbędne z uwagi na okoliczności jego udzielenia, w szczególności termin składania ofert odpowiadający terminowi składania ofert przez potencjalnych wykonawców, do których została przekazana informacja o zamiarze udzielenia zamówienia. Ustawodawca nie precyzuje warunków brzegowych dotyczących zakresu informacji czy minimalnego terminu składania ofert, jednak wydaje się, że muszą one odpowiadać generalnym zasadom udzielania zamówień publicznych, czyli – zgodnie z art. 16 nowego pzp – muszą zapewniać zachowanie uczciwej konkurencji oraz równe traktowanie wykonawców, a samo zamówienie bagatelne musi być przejrzyste i proporcjonalne. Ponadto zmiana ogłoszenia o zamówieniu bagatelnym będzie podlegała tym samym regułom co zmiana ogłoszenia o zamówieniu.
[…]
Michał Zastrzeżyński – zastępca Prezydenta Miasta Sosnowca, odpowiedzialny m.in. za proces udzielania zamówień publicznych
Jarosław Rokicki – adiunkt na Wydziale Administracji i Prawa WSH w Sosnowcu; kierownik Biura Zamówień Publicznych w Urzędzie Miejskim w Dąbrowie Górniczej
